Dr Joanne Beames is klinisch psycholoog en onderzoeker aan het Centrum voor Contextuele Psychiatrie, KU Leuven. In haar onderzoek richt ze zich op het beter begrijpen en meten van anhedonie.
Sommige mensen hebben moeilijkheden om plezier te ervaren. In deze blog legt Dr Beames je uit hoe we aan de hand van de Experience Sampling Methode meer leren over dit probleem en hoe dat kan helpen om betere hulp te bieden.
Plezier in het dagelijks leven – wat is jouw ervaring?
Gevoelens van plezier motiveren ons om deel te nemen aan het leven en helpen ons om een gevoel van welzijn te bereiken. Maar niet iedereen ervaart plezier op dezelfde manier en sommige mensen hebben moeilijkheden om plezier te ervaren. Problemen met het ervaren van plezier wordt ook wel ‘anhedonie’ genoemd. Anhedonie is vrij complex, maar er zijn twee belangrijke componenten die een rol spelen in het dagelijks leven:
(1) consummatory anhedonie -> dit is wanneer iemand moeite heeft om plezier te voelen terwijl hij/zij iets doet dat vroeger wel leuk was.
(2) anticiperende anhedonie -> dit is wanneer iemand het moeilijk heeft om plezier te ervaren terwijl hij/zij denkt aan een activiteit in de toekomt of verwacht om te kunnen genieten van een activiteit die nog moet gebeuren.
Meer weten leidt tot betere interventies
Anhedonie heeft veel invloed op iemands dagelijks functioneren en veel mensen die ermee te maken hebben, willen er graag iets aan doen. Toch krijgt anhedonie in de meeste psychologische en farmacologische behandelingen weinig aandacht. Dit is een van de redenen waarom ik geïnteresseerd ben in het begrijpen van anhedonie in het dagelijks leven. Ik denk dat als we meer weten over hoe en wanneer anhedonie wordt ervaren door verschillende mensen, we betere interventies kunnen ontwikkelen om de last te verlichten.
Inzichten uit de Experience Sampling Methode (ESM)
Een veelbelovende manier om meer te leren over anhedonie in het dagelijks leven is door gebruik te maken van de Experience Sampling Methode (ESM). Via ESM beantwoorden mensen korte vraagjes op hun smartphone over hun stemming, gedachten, gedragingen en symptomen. ESM helpt onderzoekers en behandelaars beter te begrijpen hoe klachten zoals anhedonie veranderen in de loop van de tijd, maar ook in verschillende situaties. Als eerste stap om deze kennis te ontwikkelen heb ik, samen met mijn team, een systematic review uitgevoerd en gepubliceerd waarin we ondezochten hoe anhedonie in het dagelijkse wordt gemeten met behulp van ESM. We waren vooral geïnteresseerd in hoe en wanneer anhedonie ervaren wordt en of dit voorkomt bij verschillende psychische aandoeningen. Belangrijkste bevindingen:
- Hoe wordt anhedonie gemeten met ESM?
Consummatory anhedonie werd meestal gemeten als gevoelens van plezier, genot of interesse. Anticiperende anhedonie werd meestal gemeten als de verwachting van toekomstig plezier. Hoe anhedonie gemeten werd varieerde sterk tussen onderzoeken, en vooral tussen de verschillende psychische problemen. Zo was de benadering bijvoorbeeld anders bij onderzoek naar psychose en psychotische stoornissen, dan bij depressie. Ook werd er niet altijd expliciet beschreven hoe anhedonie gemeten of verwoord werd. Interessant genoeg vonden we dat het meeste ESM-onderzoek keek naar consummatory anhedonie. ESM-onderzoek naar anticiperende anhedonie, buiten psychose en psychotische stoornissen, is nog aan zijn opmars bezig.
- Ervaringen van anhedonie in het dagelijks leven
Consummatory en anticiperende anhedonie werden ervaren door mensen met verschillende psychische problemen of symptomen, waaronder depressie, angst, psychose en psychotische stoornissen, bipolaire stoornis en slapeloosheid. Dit is niet nieuw – veel onderzoek suggereert al dat anhedonie transdiagnostisch is en dus niet specifiek voorkomt bij één psychisch probleem. Het nieuwe aan onze bevindingen zit in de variatie binnen de persoon. Dat wil zeggen dat, hoewel individuen met psychische aandoeningen of symptomen anhedonie ervaren, ze het niet constant ervaren. Mensen kunnen nog steeds plezier ervaren en uitkijken naar bepaalde situaties, en op verschillende momenten van de dag. De ervaring van anhedonie was bijvoorbeeld afhankelijk van hoeveel slaap iemand de nacht ervoor had, stress tijdens activiteiten of andere motivationele aspecten van dagelijkse activiteiten zoals inspanning.
Wat betekent dat nu voor toekomstig ESM-onderzoek naar anhedonie?
Ik denk dat er twee belangrijke conclusies zijn voor toekomstig ESM-onderzoek naar anhedonie. Ten eerste, moeten we gestandaardiseerde ESM-vragen ontwikkelen en gebruiken om anhedonie te meten, en duidelijk beschrijven welke vragen we gebruiken. Zo kunnen we ervoor zorgen dat we consistent anhedonie op dezelfde manier meten, en zo beter kunnen vertrouwen op onze resultaten. Ten tweede, moeten we de juiste vragen identificeren die anhedonie kunnen vastleggen bij verschillende psychische problemen en diagnoses.
Wat betekent dit voor de klinische praktijk?
De inzichten van ESM zijn waardevol voor het ontwikkelen van gepersonaliseerde psychologische interventies. Inzicht in het feit dat anhedonie sterk kan variëren binnen een persoon en in verschillende contexten kan helpen om effectievere interventies te ontwikkelen of op zijn minst psychologen en professionals in de geestelijke gezondheidszorg helpen om hun aanpak af te stemmen op individuele ervaringen. Ik pleit voor het gebruik van een transdiagnostische benadering, wat betekent dat interventies ontwikkeld moeten worden die toegepast kunnen worden bij verschillende psychische aandoeningen. Ik denk dat het gebruik van een transdiagnostische benadering voor anhedonie het potentieel heeft om de resultaten voor meer mensen te verbeteren en, indien vroeg toegepast, de ontwikkeling van ernstigere symptomen te voorkomen.
Zijn er nog vragen waarop we geen duidelijk antwoord hebben?
Ja, er zijn nog veel vragen waar we geen duidelijk antwoord op hebben. Anhedonie is een complex probleem en krijgt minder aandacht dan andere klachten in de geestelijke gezondheidszorg. Wat volgens mij beter onderzocht moet worden, is hoe mensen met persoonlijke ervaring anhedonie zelf beleven. Sommige onderzoeken (zoals met ESM) laten al iets zien van die beleving, maar interviews of andere vormen van verdiepend onderzoek kunnen helpen om daar een beter en vollediger beeld van te krijgen.
Oproep tot actie!
Als je geïnteresseerd bent in samenwerking aan een project over anhedonie of als je ideeën hebt voor toekomstig onderzoek, neem dan contact op met Dr. Joanne Beames via joanne.beames@kuleuven.be.
Dit project werd uitgevoerd door een team van onderzoekers en psychologen van de KU Leuven (Dr Joanne Beames, Lotte Uyttebroek, Nian Kemme, Dr Gudrun Eisele, A/Prof Olivia Kirtley, Prof Inez Myin-Germeys), King’s College London (Dr Clementine Edwards, Olivia Collier), Tilburg University (Prof Eeske van Roekel), en University of Illinois at Urbana-Champaign (Prof Thomas Kwapil).
Lees ook de eerder verschenen blog op PsychoseNet Niet uitkijken naar een feestje? Last van sociale anhedonie?
Lees het volledige artikel via deze link
Reacties: