Vrijdagavond 17 oktober organiseerde team Uilenspiegel samen met Agata Slowik een herdenkings- en dialoogavond over de impact van dwang op mensen met een psychische kwetsbaarheid.

De redactie van PsychoseNet zat op de eerste rij en neemt jullie mee in een kort verslag van deze uitzonderlijke bijeenkomst. Een avond met rauw verdriet, ernstig psychisch lijden, onschuldig verloren levens. Een avond om geweld in de psychiatrie een halt toe te roepen. Een avond met een oproep tot engagement voor een rechtvaardigere wereld met liefde en hoop als hoofdingrediënten. Een avond waar iedereen elkaar draagt.

Geen polarisatie, wel verbinding

Een gemengd publiek van nabestaanden, hulpverleners, (ex)patiënten, naasten, politieagenten, beleidsmakers worden ontvangen op een receptie met prachtige livemuziek. 170 genodigden vinden plaats in een zaal die is opgemaakt met de grootste zorg; elke plant, elk voorwerp, elk lied heeft betekenis. De avond wordt opgedeeld in 2 delen. We luisteren eerst naar verschillende sprekers, we luisteren naar eerbetoon.

Woorden die beklijven

Agata Slowik legt uit dat de titel Epitafium (letterlijk opschrift op een graf, korte lofrede) gekozen is om onze harten en zielen te raken zodat we blijven strijden voor een humane psychiatrie, zoals Brenda Froyen ons heeft voorgedaan. Ondanks het verlies van Agata’s zoon, vindt Agata hoop om tegelijkertijd krachtig en kwetsbaar op het podium haar verhaal te doen. Ze legt uit dat hoop in de mens gebakken zit, zoals ook ‘samen doen’ een wezenlijk onderdeel is van ieder van ons. Agata wil een kettingreactie in gang zetten van verhalen om nabijheid en verbondenheid te creëren zodat elk menselijk leed gezien wordt.

Veerle Pauwels die haar partner Peter Goeman verloor en Jan Jacob die zijn zoon Jonathan Jacob verloor onderstrepen de woorden van Agata. Veerle vraagt zich af waarom communicatie en nabijheid met naasten niet de evidentie zelf is en Jan pleit voor de zoveelste keer voor meer mensgerichte zorg. Ook Jan De vlieghers woorden laten niet meer los. “Brenda was bang voor haar ziekte maar nog banger voor de behandeling”. Waarom passen we de 13 principes van de Blauwdruk niet toe? Zitten het veiligheidsdenken of het systeem en zijn protocollen in de weg? Kunnen we als individu niet elke dag een keuze maken om het juiste te doen, het moreel kompas te volgen?

Het kan anders, het moet anders

Nadia Mahjoub onderlijnt dat we allemaal hetzelfde willen: geen schade, wel zorg. Zij ondervond 95% goede zorg. Dat moet ook gezegd worden. Echter de 5% traumatiserende ervaringen laten diepe sporen na. Tot slot horen we een audio-getuigenis van Nathan, een hoogbegaafde jongen van 21 jaar, die wegens uitzichtloos psychisch lijden ons ondertussen verlaten heeft via euthanasie. Luc De Backer, coördinator van zorgboerderij Gooikenshoeve toont een filmpje van Nathan, een getuigenis die op het netvlies brandt. Hij legt uit hoe ze op de zorgboerderij leven op het ritme van de seizoenen, geen specialisten, geen protocol, geen dwang, wel dieren en zachtheid. Met 4 vaste personeelsleden en een handvol vrijwilligers tonen zij hoe het anders kan.

In dialoog met elkaar

Na een welgekomen pauze met heerlijk bereide slaatjes, dessert en alle soorten dranken is iedereen klaar om het panelgesprek bij te wonen. Te onthouden:

• we leren in zorgopleiding empathie af; we moeten normaliseren ipv pathologiseren
• de goede praktijken waarmee men vaak uitpakt zijn gewoon mensenrechten!
• hervormen we NIET omdat schadevergoeding betalen minder kost?
• stigma is zelfs niet meer subtiel; waarom spreekt men tegen patiënten alsof ze kinderen zijn?
• kan je talent om ontmoetend te werken leren? Geef alvast diegene die het goed kunnen mandaat!
• Veel van wat belangrijk is om te doen is niet meetbaar, wat je meetbaar maakt, maak je stuk
• …

En het politiecorps van Brussel toont via het project EMUT, samenwerking tussen psychiatrie en politie, tussen witte jassen en blauwe jassen, chapeau. Opnieuw, het kan anders!

Met een symbolisch moment van verbinding worden we ten slotte uitgenodigd om na te praten of om een gevoel van stilte, zwijgen en reflectie toe te laten.

---

Deze avond werd georganiseerd door Agata Slowik, in samenwerking met Peter Dierinck (klinisch psycholoog, PCGS), NADA – Netwerk Alternatieven voor Dwang en Afzondering in de GGZ en met de steun van vzw UilenSpiegel, PsychoseNet België en Similes.