Vraag

Beste,

Mijn meerderjarige dochter zit al lang thuis na een gedwongen opname omwille van haar psychosegevoeligheid. Ze is helemaal nog niet in orde maar weigert verdere hulp…

Thuis is de toestand bijna onhoudbaar. Ze zondert zich veel af en is niet vatbaar voor rede.

Hoe kan ik haar dwingen tot psychologische bijstand?

Antwoord

Beste,

Bedankt voor uw moed om deze moeilijke situatie met mij te delen op het eSpreekuur.

Hetgeen u beschrijft: een dochter die sinds (en misschien ondanks) een gedwongen opname psychisch erg kwetsbaar blijft, alle hulp lijkt te weigeren en zich steeds meer terugtrekt; is uiteraard meestal ingrijpend, pijnlijk en kan eveneens eenzaamheid in de hand werken voor ouders, gezinsleden, naasten,... Het brengt niet enkel grote zorgen met zich mee, maar zeer vaak leiden dergelijke langdurige situaties zeer vaak ook tot soms complete machteloosheid, veel frustratie en verdriet.

Uw bezorgdheid is zeer begrijpelijk en gegrond. Zeker wanneer iemand die ons dierbaar is, lijdt, zoals uw dochter, maar zijzelf de noodzaak tot hulp (nog) niet ziet en/of erkent, is het logisch dat u iets wil ondernemen, ingrijpen, sturen, de-escaleren, beschermen. U vraagt zich terecht af: hoe kan ik haar tot psychologische bijstand dwingen?

Het korte antwoord hierop is: neen.

In de meeste gevallen kan dit niet en dit is zowel frustrerend als belangrijk om te erkennen. De psychologische hulpverlening in ons systeem in principe vrijwillig is, en waar men daarnaast belang hecht aan autonomie en motivatie beschouwt als een basisprincipe ten aanzien van psychologische hulpverlening.

Enkel en alleen in crisissituaties, wanneer er dus duidelijk sprake is van acuut gevaar voor zichzelf of voor anderen, bestaat de mogelijkheid om in een gedwongen traject te stappen. Buiten deze uitzonderingen is het wettelijk en ethisch onmogelijk om psychologische hulp buiten de wil van uw dochter op te leggen.

Dit wil niet zeggen dat u helemaal niets kan betekenen. Integendeel.
Er bestaan een aantal indirecte doch krachtige manieren waarop u haar welbevinden positief kunt beïnvloeden, ook al staat ze op dat moment niet open voor hulp.

Het is van groot belang om te beseffen dat indien jouw dochter zich in een toestand van psychotische verwarring, de binnenwereld, vaak zo overprikkeld, pijnlijk of vervreemdend is, elke goedbedoelde hulp als een soort 'invasie' kan aangevoeld worden. Aansluiting trachten te vinden; in contact blijven zonder iets te forceren lijkt me een cruciaal aandachtspunt.

Een tweede optie is het bieden van voorspelbaarheid en structuur in het dagdagelijks leven. Het gaat niet zozeer om het gedrag van uw dochter te monitoren of trachten te 'begrijpen', maar wel te omringen met een rustige, veilige, (grotendeels) te voorspellen context. Een bepaalde 'ambiance', sfeer creëren, waarin zij zichzelf niet langer hoeft te verdedigen.

Uiteraard is het zeer begrijpelijk dat u op zoek bent naar verandering, naar een manier om haar uiteindelijk toch de stap te laten zetten richting hulp, maar net het aanvoelen van die krachtige drang tot verandering, hoe warm en liefdevol bedoeld ook, kan weliswaar een averechts effect hebben en zal vaak ook een herstel-ondermijnend effect teweegbrengen. Aldus kunnen (veel) geduld, nabijheid, voorspelbaarheid, beschikbaarheid, het bieden en respecteren van ruimte – hoe ondraaglijk ook soms – veelal krachtiger zijn dan heel wat getrek en geduw.

Bovendien is het cruciaal dat u eveneens goed voor uzelf blijft zorgen. Het valt me op dat de draaglast groot is, maar besef dat niemand dit alleen hoeft te dragen. U verdient steun en erkenning, ook als ouder. Omwille van die reden zou ik aanraden contact op te nemen met een vertrouwenspersoon die de familie kent of een therapeut die ervaring heeft met het begeleiden van naasten. Niet omdat u tekortschiet, maar omwille van de reeds langdurige crisissituatie, waarin u zelf zeker en vast ook zorg en ondersteuning kan gebruiken, nodig heeft.

Op de koop toe lijkt het soms alsof alles muurvast zit, maar meestal is innerlijk toch iets in beweging, wat we uiterlijk (nog) niet kunnen waarnemen.

Tot slot niet te vergeten: herstellen is een werk-woord, dat zelden in rechte lijnen verloopt. Soms begint het bij een onverwachte blik, een bijzonder contact, een toevallige 'ont-moeting', een moment van zachtheid, een plots opduikende vraag. Herstellen is een proces-in-beweging; vergt soms eindeloos geduld, maar elke poging tot verbinding (of verbondenheid) en écht authentiek menselijk contact, dient te worden beschouwd als een meerwaarde in het heden én de toekomst. (Tot zover mijn bescheiden mening.)

Ik wens u veel moed en ben beschikbaar om samen met u verder mee te denken indien u dat wenst.

Vriendelijke groet,

Katia De Lamper

Katia De Lamper is psycholoog en ervaringsdeskundig in psychosegevoeligheid. Ze doorliep een voortdurend proces van herstel en vond manieren om een kwalitatief en zinvol leven te leiden met haar psychotische belevingen. Naast haar engagement rond psychose, speelt en luistert Katia muziek en doet ze aan sport. Muziek werkt voor haar verbindend en helend.