Vraag

Beste,

Ik heb al sinds mijn twintig psychoses. In het begin wist ik niet wat ze waren. Ik kreeg psychoses waar ik me achtervolgd en bedreigd voelde. Waar ik dacht dat ze me gingen vermoorden. Waar ik dacht dat bepaalde personen Satan waren. En psychoses waar alles aan elkaar hing. Die waren gemoedelijker en in deze staat deed ik geen rare dingen.

Tijdens mijn negatieve psychoses heb ik een keer het kruis wat op mijn moeders doodskist had gelegen onder een man zijn auto gelegd. Het hing bij ons thuis aan de muur en ik heb het eraf genomen en ben naar de man zijn woonplaats gereden. Heb het onder de man zijn auto gelegd en terug naar huis gereden.. Ik schaam me er op de dag van vandaag nog voor. Dit is gebeurd in een staat dat ik mezelf niet meer onder controle had. Als ik er aan terug denk wil ik het zo snel mogelijk vergeten.

Verder heb ik in die psychoses nog vreemde zaken gedaan waar ik me diep over schaam. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bepaalde personen bang van me hebben of boos op me zijn. En ik heb me de afgelopen 12 jaar geïsoleerd van mensen. Gewoon omdat ik de boze en bange gezichten niet meer aankan.

Is dit normaal tijdens een negatieve psychose? Is dit schaamte gevoel terecht? Hoe zou ik het kunnen oplossen met de mensen die me bang aankijken of die boos zijn?

Met vriendelijke groeten.

Antwoord

Beste,

Je beschrijft hoe je al 20 jaar last hebt van psychotische belevingen, en dat je in sommige periodes dan dingen hebt ondernomen waarover je je nu schaamt. Je toont uit je verhaal dat je hier nu wel heel wat inzicht op hebt, maar je lijkt zelf ook aan te geven dat je beseft dat je op het moment dat je die dingen deed, dat doorzicht in jezelf en je handelen niet had.

Schaamte is een gevoel, dat ontstaat als mensen vinden dat ze iets wel of niet gedaan hebben, dat niet past bij de normen en waarden waaraan ze willen en/of vinden dat ze moeten voldoen. Een gedrag waarvan ze vinden dat het dus niet bij hen of bij hun omgeving hoort of past. Het gaat in essentie om een zelfkwellend negatief oordeel over een eigen houding of gedrag dat je (achteraf) als écht fout beschouwt.

Schaamte overkomt ons allemaal dus wel vroeg of laat, het is eigen aan mens-zijn. Tegelijk is het een valkuil richting zelfonderwaardering, en in extreme mate is het dan de vijand van mildheid - die een mens nochtans nodig heeft om met zichzelf en anderen samen te leven. Nochtans kan je het ook proberen actief op te vatten, door het vooral als een signaal te beschouwen om in positieve actie te komen. Door te zoeken of en hoe je een eventueel herstel van relaties wil bewerkstelligen en of je uit het gebeurde iets kan leren waardoor je je in de toekomst minder of niet meer zou laten verleiden tot gelijkaardig negatief beoordeeld gedrag. Je vraag hier lijkt daar alvast een mooie stap in.

Daar is zeker ook wel moed voor nodig, dat kan ik niet ontkennen. Maar die moed is wel de beste remedie tegen de wanhoop die soms gepaard gaat met schaamte. Je kan die moed natuurlijk niet forceren, maar je kan er wel in geloven, en misschien met mensen, die je wel in vertrouwen kan nemen, nadenken hoe je die moed kan vinden.

Wat het natuurlijk wat extra lastig voor je maakt, is dat je de uitdrukkingen van anderen al non-verbaal vaak lijkt te ervaren als boos of bang. Die ervaring van je kan natuurlijk ook deels gekleurd zijn door je onderliggende psychosegevoeligheid. Die kan je immers sneller verleiden tot interpretaties die achterdochtiger gekleurd zijn dan bij de niet-psychosegevoelige mens. Ik wil niet zeggen dat je aanvoelen van boosheid of angst bij je omstaanders helemaal fout zou zijn, dat kan ik vanop afstand immers niet beoordelen - maar ik vind het wel aannemelijk dat je psychose-gevoeligheid die indruk sterk kan vergroten, meer dan nodig is misschien.

Een sleutel ligt dus zeker in vertrouwen. Ik wens je daarom toe dat je mensen uit je nabije omgeving zou kennen of vinden, in wie je dat vertrouwen kan vinden of doen groeien. Om dan samen met hen concreet na te denken hoe je een aantal zaken wil herstellen en ook mildheid kan toepassen, als actieve reactie op je gevoelens van schaamte. Die steunfiguren kunnen hulpverleners zijn, maar als je die ook aanvullen met informele vertrouwenspersonen, staan jullie daar samen zeker sterker in. Soms kan ook een contact met lotgenoten en ervaringsdeskundigen je hierbij helpen, via lotgenotenverenigingen, waarvan je zeker contactgegevens zal terugvinden elders op psychosenet.be

Veel moed alvast,

Wim Simons

Wim is behandelend en beleidspsychiater in de VZW St. Annendael in Diest. Samen met de multidisciplinaire teams binnen en buiten het ziekenhuis probeert hij voortdurend in een verbindende en evenwaardige open dialoog te gaan met mensen met ernstige psychiatrische problemen én hun betrokkenen. Om samen te werken aan hun herstel.