Caroline is psychiatrisch verpleegkundige. Ze heeft al wat jaren ervaring, maar ze stelt zichzelf, de geestelijke gezondheidszorg en haar handelen nog steeds in vraag. Dit is het tweede deel van een driedelige blogreeks waar ze haar vragen graag met je deelt. 

Kan je herstel ondersteunen in een psychiatrische instelling?

Om even eerlijk te zijn, psychiatrie is niets meer dan een product van de maatschappij.
De DSM beschrijft niets anders dan uitsluiting. Als je dit gedrag stelt, dan vinden wij dat abnormaal, we noemen het symptomen. Vervolgens benoemen wij de optelsom van de symptomen die jij hebt als een ziektebeeld. En als je dat ziektebeeld dan hebt, hebben wij volgende therapie om jou weer te doen draaien volgens wat wij van jou verwachten.

Sommige Aziatische landen komen op televisie met vergelijkbare gedachtegang, en worden dictatoriaal genoemd. Wij weten wat goed is voor jou, laten we daarover niet discussiëren.

Als je psychiatrie bekijkt met een andere jas aan, de jas van de outsider, is het een wereld die blijft verbazen. Het lijkt soms een submaatschappij waarin andere regels en wetten gelden. Het is een wereld waar, naar mijn mening, soms te weinig plaats is voor verwondering, voor goed kijken naar de zorg en goed kijken naar mensen.

‘We lijken binnen die muren zo verdomd goed te weten wat normaal en acceptabel is.’

In psychiatrie wordt het plots normaal om aan een 80 jarige te vragen om met zware vuilniszakken te sleuren onder de noemer zelfmanagement. Heb je het label “borderline”, dan wordt het al knap lastig je te laten opnemen als je zelfmoord wil plegen. Heb je het label “schizofrenie”, dan kan men al voorspellen dat je beste toekomstverwachting levenslange medicatie en vrijwilligerswerk is.

Daarnaast lijken we binnen die muren soms zo verdomd goed te weten wat normaal en acceptabel gedrag is. Ik vraag het geregeld in workshops die ik geef, en daar weet nochtans niemand een antwoord.

Ga even langs bij het eerste beste Aziatische land, en je eetgewoonten zijn bizar, of wat jij denkt dat hygiëne is; denk maar aan de gorgelende spuwende Chinees die de kok bedankt voor het lekkere eten.
Toch creëren we psychiatrische afdelingen waar we personeelsleden laten rondlopen die proberen mensen in een bepaalde structuur te passen. Die structuur stelt dan normaliteit voor. Ik merk dat in dat systeem men het moeilijk heeft als we die structuren in vraag stellen. Als je als client daar vragen bij hebt, heb je een gebrek aan ziekte-inzicht; bij een hulpverlener of ervaringsdeskundige spreken we al snel over een gebrek aan professionaliteit. Maar wil één van die personeelsleden oprecht zelf aan de standaard voldoen? En kunnen ze dat? Zou je jezelf als normaal omschrijven? En wil je dat?

‘Heeft een psychiater gelijk, gewoon omdat hij psychiater is?’

Ik vind het belangrijk om de betekenis van herstel aan te blijven kaarten. Herstel is een persoonlijk proces, psychiatrie kan hier moeilijk een vertaling aan geven. Herstel zit volgens mij niet in grote giga-projecten. Herstel als modewoord, klopt niet. Er zijn inloophuizen waarin géén herstelondersteunende zorg wordt geboden; zelf bij mensen thuis kan je desastreuze stigmatiserende hulp aanbieden. Als je empowerment vertaalt als “vanaf nu doe je maar voornamelijk alles zelf”, ben je ook iets aan het opleggen aan mensen.

Waarom is het oké om aan iemand medicatie toe te dienen “voor hoofdpijn”, maar eigenlijk een antidepressivum voor te schrijven? En waarom ben ik ‘niet meer professioneel’, ’te betrokken’ als ik dat in vraag stel? Heeft een psychiater gelijk, gewoon omdat hij psychiater is?

Kunnen we niet net beter worden door te praten? Mogen we niet af en toe fouten maken? Hoe vaak mag je kind van je fiets vallen, voor je zegt dat hij maar niet meer moet leren fietsen? Worden we geen slimmere, betere mensen door af en toe met ons hoofd tegen de muur te lopen? Waarom mogen onze cliënten dat dan niet? Eeuwig twijfelen, niet weten, de andere kant van iets zien, maakt ons misschien net goed in hoop verlenen.

Wat is de definitie van normaal? En als dat niet is wat je wil, wat moet “psychiatrie” dan nastreven?

Laat weten wat je denkt! Ik filosofeer graag verder met jullie mee in het volgende deel van mijn blog.

Caroline Thierfeldt is psychiatrisch verpleegkundige.