Media, gaande van kranten tot televisieprogramma’s, kunnen een bepalende rol spelen in de beeldvorming van psychisch kwetsbare mensen. En zelfs duidingsprogramma’s kunnen soms stigmabevestigend zijn. Een moeilijke evenwichtsoefening.
‘Schizofrenie’ in Vlaamse dagbladen
In 2014 deed Psychiater Erik Thys, verbonden aan het Universitair Psychiatrisch Ziekenhuis KULeuven, een onderzoek naar het stigmatiserende gehalte van artikelen die het zoekwoord ‘autisme’ en ‘schizofrenie’ bevatten in zeven Vlaamse dagbladen.
In de gevonden artikelen werd overwegend positief bericht over autisme en overwegend negatief over schizofrenie. Het contrast in de berichtgeving over beide stoornissen was zeer groot en
voor beide stoornissen nam de negatieve berichtgeving, over de onderzochte periode van 2008 tot 2012 toe. Daaruit concludeerde Thys onder andere dat het maatschappelijke stigma dat rust op schizofrenie schrijnend weerspiegeld wordt in de Vlaamse dagbladen. Daarnaast toonde de gunstigere berichtgevingen over autisme volgens Thys ook aan dat een positievere beeldvorming mogelijk is. Lees hier meer over het onderzoek.
Televisie en beeldvorming
Vaak worden psychosegevoelige mensen afgeschilderd als agressief, gevaarlijk en onbetrouwbaar. Films en series hebben zeker een grote impact gehad op dat beeld. Maar ook de ‘psychiatrische ziekenhuizen’ hebben te kampen met een negatieve beeldvorming. One flew over the cuckoo’s nest staat op ieders netvlies gegrift en voedt nog steeds de idee dat psychiatrische instellingen vergelijkbaar zijn met strafkampen.
‘Psychiatrie’ blijft een thema dat tot de verbeelding spreekt en dus in heel wat programma’s aan bod komt, gaande van fictie tot non-fictie. Of de ‘psychiatrie’ en ‘haar bewoners’ voldoende genuanceerd, taboedoorbrekend worden in beeld gebracht, daarover zijn de meningen vaak verdeeld. Zo was er de reeks op één Tabula Rasa die voor heel wat uiteenlopende reacties zorgde.
Ook documentaires proberen inzicht te geven in de wereld van de geestelijke gezondheid, al dan niet met succes. Zo was er onder andere Alloo in de psychiatrie dat behoorlijk bekritiseerd werd, maar ook bejubeld omdat ze het stigma zouden doorbreken. Een aantal documentaires waar de reacties overwegend positief waren omwille van hun genuanceerde beeldvorming waren de volgende.
Radio Gaga is een Canvasprogramma van productiehuis de chinezen. In Radio Gaga trokken de bevriende acteurs Joris Hessels en Dominique Van Malder met hun zelf gebouwde mobiele radiostudio naar het psychiatrisch centrum Bethaniën in Zoersel om er enkele dagen bijzondere lokale radio te maken. Samen met de bewoners en passanten maakten ze van Radio Gaga prettig gestoorde lokale radio op tv.
“Gek en geniaal” is Canvasprogramma van productiehuis de chinezen in samenwerking met de organisatie “Te Gek!?”. De reeks was geïnspireerd door de campagne van “Te gek!?” en conceptueel kunstenaar Sven unik-id rond psychoses (“Ik trap gewoon door”) .
In Taboe trekt Philippe Geubels een week lang op vakantie met psychisch kwetsbare mensen om er vervolgens een stand up comedy show de problematiek te maken.
