Vraag

Geachte arts,

In mijn onmiddellijke omgeving word ik geconfronteerd met een onnoemelijk psychisch lijden van een jongere. De persoon in kwestie heeft nog niet (voldoende) maturiteit om het gegeven ‘wachtlijst/…tijd’ (van maanden!!) objectief te plaatsen. Begin 2021 zou een raadpleging mogelijk zijn bij de arts die gespecialiseerd is in de specifieke materie om de jongere hulp te kunnen bieden.

Ondertussen neemt de angst, om eventuele suïcidale gedachten uit te voeren, toe. Je voelt je onmachtig omdat je zelf niet voldoende mogelijkheden kent…

Ik begrijp dit niet want diverse psychologen hebben geen werk of zijn net dringend op zoek.

Antwoord

Beste,

Ik kan goed begrijpen dat het probleem van het lange wachten op geschikte hulp heel wat gevoelens van machteloosheid oproept. Zowel bij de jongere in kwestie als bij jezelf.

Het probleem van die wachttijden en -lijsten is groot, zeker voor jongeren. De kans bestaat helaas dat de problemen tijdens het wachten soms verder kunnen toenemen en alleszins ook gevoelens van hopeloosheid of uitzichtloosheid kunnen versterken.

Je geeft aan dat het moeilijk is om te begrijpen, en daar ben je niet alleen in. Die wachttijden vormen ook daadwerkelijk wel een complex fenomeen: je moet o.a. de juiste professionals met de juiste kennis op het juiste moment ter beschikking hebben. Het gaat dan zowel om hulpverleners die in staat zijn om een correcte inschatting te helpen maken van wat er aan de hand is en welke behandeling er best zou opgestart worden, als soms om anderen die dan de meer gerichte behandeling ook effectief kunnen opstarten. Daarnaast moet die zorg ook betaalbaar zijn en blijven.

Vaak wordt het aan de kinder- en jeugdpsychiaters gevraagd om vanuit een breed bio-psycho-sociaal perspectief de eerste inschatting te maken. Om dan vervolgens ondermeer een gerichte, bij de jongere passende psychotherapie aan te bevelen bij een psycholoog die zich in die therapievorm heeft bekwaamd. Kinder- en jeugdpsychiaters zijn overigens ook meestal nog verder opgeleid in een bepaalde psychotherapievorm (en beperken zich dus zeker niet altijd tot het proces van inschatting en voorschrijven van medicatie). Maar om de wachtlijsten niet helemaal te laten vastlopen, werken ze uiteraard vaak samen met psychologen naar wie ze voor de therapie dan regelmatig verder verwijzen.

Helaas zijn er meer vragen tot inschatting dan kinderpsychiaters. Daar loopt het soms al op vast om die specialistische inschatting snel te bekomen. Maar dat betekent niet dat er ondertussen niets kan gedaan worden. De overheid heeft sinds de eerste Covid-19-golf immers ook extra middelen voorzien voor zgn. eerstelijnspsychologen voor jongeren. Deze psychologen kunnen op eenvoudige verwijzing van de huisarts in een viertal gesprekken alvast ook een beginnende inschatting maken, en alleszins professionele nabijheid bieden, al dan niet in afwachting van een meer specialistisch advies en verdere verwijzing indien nodig.

Misschien is het dus wel zinvol om in dialoog met de huisarts te bekijken hoe je de wachttijd tot bij de arts met bv. een eerstelijnspsycholoog kan overbruggen. En uiteraard bestaan er ook nog andere laagdrempeliger begeleidingsvormen, zoals via het JAC of het project TEJO.

Ik hoop dat je hiermee misschien al een beetje verder kan. Weet dat er ondertussen in Vlaanderen door de Staten Generaal van de Geestelijke gezondheidszorg hard gewerkt wordt om het probleem van de wachtlijsten verder in kaart te brengen en hoog op de agenda van de beleidsmakers te houden, zodat we tot nog betere oplossingen kunnen komen.

Wim Simons

Wim is behandelend en beleidspsychiater in de VZW St. Annendael in Diest. Samen met de multidisciplinaire teams binnen en buiten het ziekenhuis probeert hij voortdurend in een verbindende en evenwaardige open dialoog te gaan met mensen met ernstige psychiatrische problemen én hun betrokkenen. Om samen te werken aan hun herstel.